ارتودنسی پیشگیرانه چه زمانی باید شروع شود؟

در یکی از بعدازظهرهای آرام تابستان، مادری با قدم‌هایی مردد وارد مطب دندانپزشکی شد. در نگاهش نگرانی پیدا بود؛ نگرانی از آینده لبخند فرزندش. او نمی‌دانست که آیا زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی دندان رسیده یا هنوز باید صبر کند. همین سؤال ساده، ذهن بسیاری از والدین را درگیر می‌کند:

ارتودنسی پیشگیرانه را از چه سنی باید آغاز کرد؟

پاسخ این سؤال یک عدد ثابت نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از نشانه‌ها، رفتارهای دهانی، ساختار استخوانی کودک و سبک زندگی اوست که تعیین می‌کند این مداخله چه زمانی ضروری است. برای روشن شدن موضوع، بیایید داستان این مادر را دنبال کنیم؛ زیرا در دل روایت او، تمام دانشی که والدین نیاز دارند به شکل طبیعی و قابل‌درک بیان می‌شود.

 شروع نگرانی – وقتی والدین متوجه تغییرات می‌شوند

چند ماه قبل از مراجعه، مادر متوجه شد که دندان‌های جلویی کودک کمی جلو آمده‌اند. البته این موضوع در نگاه اول چیز عجیبی نبود؛ خیلی از کودکان در سنین رویش دندان‌های دائمی چنین وضعی دارند.

اما چیزی که او را نگران کرد، عادت مکیدن انگشت بود که همچنان ادامه داشت. هر بار که با ملایمت موضوع را یادآوری می‌کرد، کودک با خجالتی خاص و کمی بی‌توجهی، باز هم هنگام خواب انگشتش را در دهان می‌برد.

این رفتار ساده، می‌تواند شکل فک و موقعیت دندان‌ها را تغییر دهد.

اما آیا همین عادت کافی است که کودک نیازمند ارتودنسی پیشگیرانه شود؟

ارتودنتیست‌ها معتقدند اولین نشانه‌های نیاز به ارتودنسی پیشگیرانه خیلی زودتر از چیزی که بسیاری تصور می‌کنند ظاهر می‌شود؛ گاهی در ۵ تا ۶ سالگی. درست زمانی که اولین دندان‌های دائمی سر از لثه بیرون می‌آورند و ساختار فک در حساس‌ترین مراحل رشد قرار دارد.

 اولین ارزیابی – چرا سن ۷ سالگی نقطه طلایی است؟

وقتی مادر وارد اتاق دندانپزشک شد، بدون آنکه لازم باشد نگرانی‌هایش را توضیح دهد، متخصص با نگاهی دقیق به دندان‌ها لبخند زد و گفت:

«این سن بهترین زمان برای ارزیابی ارتودنسی است.»

ارتودنسی پیشگیرانه معمولاً میان ۶ تا ۹ سالگی بیشترین تأثیر را دارد. در این سن، کودک هنوز در دوره رشد فعال است و استخوان‌های فک انعطاف زیادی دارند؛ بنابراین می‌توان با کمترین مداخله، بیشترین اصلاح را انجام داد.

چرا ۷ سالگی اهمیت دارد؟

رویش دندان‌های دائمی آغاز شده و الگوی رشد مشخص می‌شود.

بسیاری از مشکلات فکی از همین سن قابل تشخیص‌اند.

با یک درمان کوتاه، می‌توان از درمان‌های سنگین در نوجوانی جلوگیری کرد.

دستگاه‌های ارتودنسی بهتر اثر می‌گذارند چون استخوان‌ها هنوز نرم‌اند.

در این سن، مشکل عادت‌های مضر دهانی راحت‌تر اصلاح می‌شود.

این همان چیزی بود که دندانپزشک برای مادر توضیح داد. او تأکید کرد که بسیاری از والدین تنها زمانی اقدام می‌کنند که دندان‌ها به شدت نامنظم شده‌اند، در حالی که درمان زودهنگام می‌تواند جلوی شدت گرفتن مشکل را بگیرد.

نشانه‌ها – چه زمانی ارتودنسی پیشگیرانه ضروری است؟

پس از معاینه، دندانپزشک چند نشانه را مطرح کرد؛ نشانه‌هایی که اگر والدین آن‌ها را در کودک مشاهده کنند، بهتر است هرچه سریع‌تر برای ارزیابی مراجعه کنند. داستان این مادر با این نشانه‌ها گره خورده بود.

۱. جلو بودن دندان‌های بالا (اورجت زیاد)

در کودک دیده می‌شد که دندان‌های جلویی کمی برجسته‌ترند. اگر این مشکل زود اصلاح نشود، احتمال شکستگی دندان‌ها بالا می‌رود.

۲. عادت مکیدن انگشت یا پستانک

این عادت فک بالا را جلو می‌برد و فک پایین را عقب می‌کشد. درمان زودهنگام می‌تواند جلوی تغییر شکل استخوانی را بگیرد.

۳. مشکلات تنفسی

کودک هنگام خواب گاهی از دهان نفس می‌کشید. تنفس دهانی باعث خشکی دهان و تغییر رشد فک بالا می‌شود.

۴. کراس‌بایت یا بسته نشدن درست دندان‌ها

هنگامی که کودک دندان‌هایش را روی‌هم می‌گذاشت، متخصص متوجه شد که یکی از دندان‌های بالا روی دندان پایین صحیح قرار نمی‌گیرد.

۵. فضای کم یا زیاد برای دندان‌ها

گاهی دندان‌های دائمی بدون فضای کافی بیرون می‌آیند یا فاصله زیادی بین آن‌ها دیده می‌شود.

وقتی این موارد جمع شدند، تصویر واضحی شکل گرفت:

این کودک باید درمان پیشگیرانه را آغاز کند.

مداخله زودهنگام – گامی کوچک، نتیجه‌ای بزرگ

ارتودنتیست توضیح داد که برای این کودک نیازی به براکت‌های کامل نیست.

شش ماه درمان با یک وسیله ارتودنسی متحرک کافی بود تا موقعیت فک اصلاح شود.

این مرحله از درمان را «ارتودنسی فاز اول» می‌نامند.

هدف فاز اول چیست؟

1. هدایت رشد فک‌ها
2. ایجاد فضا برای دندان‌های دائمی
3. جلوگیری از انحراف فک
4. اصلاح عادت‌های دهانی
5. کاهش نیاز به درمان طولانی در نوجوانی

نکته مهم این است که ارتودنسی پیشگیرانه تلاش نمی‌کند همه دندان‌ها را در ردیف کامل قرار دهد؛ بلکه هدف، آماده‌سازی دهان برای رشد صحیح است.

 چرا نباید برای انجام ارتودنسی تا سن ۱۲ یا ۱۳ سالگی صبر کرد؟

یکی از اشتباهات رایج این است که والدین فکر می‌کنند ارتودنسی فقط زمانی لازم است که همه دندان‌های دائمی درآمده باشند. اما واقعیت این است که:

در بسیاری از موارد، مشکل اصلی از فک است نه دندان.

رشد فک‌ها در حدود ۸ تا ۹ سالگی قابل هدایت است؛ بعد از بلوغ، این رشد تقریباً کامل می‌شود.

مشکلات شدید فکی که در کودکی با پلاک‌های ساده اصلاح می‌شوند، در نوجوانی ممکن است نیازمند جراحی یا ارتودنسی سنگین باشند.

مشکلات گفتاری، تنفسی یا بلع در صورت درمان‌نشدن، به‌مراتب شدیدتر می‌شوند.

بنابراین، ارتودنسی پیشگیرانه یک انتخاب تجملی نیست؛ یک ضرورت برای رشد طبیعی دهان و صورت است.

 تغییرات آرام – تجربه کودک در طول درمان

در طول درمان، کودک ابتدا کمی سخت‌گیرانه نسبت به دستگاه ارتودنسی رفتار می‌کرد. اما چند روز بعد، وقتی متوجه شد می‌تواند آزادانه صحبت کند و بازی کند، نگرانی‌ها کنار رفت. مادر به‌مرور متوجه شد که روش بلع بهتر شده، تنفس دهانی کاهش یافته و لب‌های کودک بهتر بسته می‌شوند.

ارتودنتیست در هر جلسه پیشرفت را بررسی می‌کرد و به مادر توضیح می‌داد که کوچک‌ترین تغییر در این سن، چه تأثیر بزرگی در آینده خواهد داشت.

 پایان فاز اول – آغاز رشد سالم

پس از شش ماه، درمان به پایان رسید. دندانپزشک اعلام کرد که دیگر نیازی به ارتودنسی کامل در این سن نیست و کودک می‌تواند تا زمان رویش کامل دندان‌های دائمی تحت نظر باشد.

به لطف مداخله زودهنگام:

1. فضای کافی برای دندان‌های دائمی ایجاد شد.
2. فک بالا و پایین به تعادل رسیدند.
3. جلو زدگی دندان‌ها کمتر شد.
4. احتمال درمان پیچیده در نوجوانی بسیار کاهش یافت.

این همان هدف بزرگ ارتودنسی پیشگیرانه است.

 اگر ارتودنسی پیشگیرانه انجام نشود چه می‌شود؟

اگر مشکلاتی مثل کراس‌بایت یا تنگی فک در کودکی اصلاح نشوند، احتمال دارد در آینده:

1. دندان‌ها به شدت نامرتب شوند
2. نیاز به کشیدن دندان برای ردیف کردن ایجاد شود
3. ظاهر چهره دچار عدم تقارن شود
4. جویدن و گفتار مختل شود
5. درمان ارتودنسی چندین سال طول بکشد
6. احتمال جراحی فک افزایش یابد

ارتودنسی پیشگیرانه دقیقاً برای جلوگیری از همین مشکلات طراحی شده است.

جمع‌بندی: بهترین زمان برای شروع ارتودنسی پیشگیرانه

اگر بخواهیم تجربه این مادر را در یک جمله خلاصه کنیم:

بهترین زمان برای ارزیابی ارتودنسی، سن ۷ سالگی است؛ و بهترین زمان برای شروع درمان، زمانی است که نخستین نشانه‌های مشکل دیده می‌شود.

ارتودنسی دندان در کلینیک دندانپزشکی قلهک

کودک باید چه زمانی به متخصص ارتودنسی مراجعه کند؟

1. اگر دندان‌های جلو بیش از حد جلو یا عقب هستند

2. اگر تنفس دهانی دارد

3. اگر عادت مکیدن انگشت ادامه دارد

4. اگر دندان‌ها روی‌هم درست قرار نمی‌گیرند

5. اگر فک باری یا بسیار بزرگ است

6. اگر رویش دندان‌های دائمی بی‌نظم شده است

7. یا حتی اگر هیچ نشانه‌ای وجود ندارد، ولی کودک ۶–۷ ساله است.

درمان زودهنگام همیشه به معنای ارتودنسی نیست؛ گاهی تنها یک معاینه ساده کافی است تا خیال والدین راحت شود. اما اگر درمان لازم باشد، نتایج آن مسیر زندگی لبخند کودک را تغییر می‌دهد.

کلینیک تخصصی دندانپزشکی قلهک در شمال تهران

همانطور که گفته شد برای ترمیم و درمان دندان احتیاج است که او را نزد فرد متخصص برد تا با توانایی بهتری به انجام کار شما بپردازند.

کلینیک قلهک در تهران یکی از مراکز تخصصی دندان می باشد که دارای دندانپزشکان متخصص است و این برای کسانی که به دنبال دندانپزشک با تجربه هستند فرصت مناسبی است تا از خدمات این مجموعه بهره مند شوید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر می تواند به وب سایت کلینیک مراجعه فرمایید.

www.clinicgholhak.com