در این مقاله، به طور جامع به اهمیت دندانپزشکی اطفال، زمان‌بندی معاینات، روش‌های درمانی رایج، نکات طلایی برای مراقبت خانگی، و توصیه‌های تخصصی برای والدین می‌پردازیم.
دندانپزشکی اطفال شاخه‌ای تخصصی از دندانپزشکی است که به پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های دهان و دندان در کودکان از بدو تولد تا نوجوانی می‌پردازد. برخلاف تصور برخی والدین، مراقبت از دندان‌های شیری به اندازه دندان‌های دائمی اهمیت دارد، چرا که سلامت اولیه دهان و دندان تأثیر مستقیمی بر رشد، تغذیه و حتی اعتماد به نفس کودک دارد.
در این مقاله، به طور جامع به اهمیت دندانپزشکی اطفال، زمان‌بندی معاینات، روش‌های درمانی رایج، نکات طلایی برای مراقبت خانگی، و توصیه‌های تخصصی برای والدین می‌پردازیم.
چرا دندانپزشکی اطفال مهم است؟
بسیاری از والدین تصور می‌کنند که دندان‌های شیری موقتی هستند و نیازی به مراقبت ویژه ندارند. اما این تصور کاملاً اشتباه است. دندان‌های شیری نقش حیاتی در:
- جویدن و تغذیه صحیح
- تکلم صحیح کودک
- حفظ فضای مناسب برای دندان‌های دائمی
- رشد صحیح استخوان‌های فک
دارند. هرگونه پوسیدگی یا عفونت در این دندان‌ها می‌تواند باعث درد، عفونت گسترده، اختلال در تغذیه و مشکلات گفتاری شود.
سن مناسب برای اولین ویزیت دندانپزشکی کودک
انجمن دندانپزشکی کودکان آمریکا توصیه می‌کند که کودک باید حداکثر تا 12 ماهگی یا پس از درآمدن اولین دندان، به دندانپزشک اطفال مراجعه کند. ویزیت اولیه معمولاً جهت آموزش به والدین، بررسی عادت‌های غذایی و بررسی سلامت لثه‌هاست.
دندان‌های شیری چه زمانی درمی‌آیند و می‌افتند؟
دندان‌های شیری معمولاً از 6 ماهگی شروع به رویش می‌کنند و تا حدود 3 سالگی کامل می‌شوند. مجموعاً 20 دندان شیری در دهان کودک وجود دارد. ریزش دندان‌های شیری از حدود 6 سالگی آغاز شده و تا 12 سالگی ادامه دارد.
زمان‌بندی رویش دندان‌های شیری:
دندان زمان رویش تقریبی
پیشین مرکزی پایین 6-10 ماهگی
پیشین مرکزی بالا 8-12 ماهگی
آسیاب اول 13-19 ماهگی
نیش 16-23 ماهگی
آسیاب دوم 23-33 ماهگی
شایع‌ترین مشکلات دندانپزشکی در کودکان
1. پوسیدگی دندان (Caries)
پوسیدگی، شایع‌ترین بیماری مزمن دوران کودکی است. مصرف زیاد شیرینی‌جات، نوشیدنی‌های شیرین و عدم رعایت بهداشت دهان می‌تواند منجر به پوسیدگی زودرس شود.
2. فلوروزیس
در اثر مصرف بیش از حد فلوراید در دوران شکل‌گیری دندان‌ها (معمولاً از طریق خمیردندان بلعیده شده)، لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان ایجاد می‌شود.
3. دندان قروچه (Bruxism)
برخی کودکان در خواب دندان قروچه دارند که ممکن است ناشی از اضطراب، دندان درآوردن یا مشکلات عصبی باشد.
4. آسیب‌های دندانی در اثر ضربه
افتادن، تصادف یا ورزش می‌تواند باعث شکستگی یا بیرون‌زدگی دندان‌های شیری یا دائمی شود.
فلورایدتراپی چیست و چه کمکی می‌کند؟
فلورایدتراپی یکی از روش‌های مؤثر در پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان است. در این روش، ژل یا وارنیش حاوی فلوراید به سطوح دندانی مالیده می‌شود تا مینای دندان را تقویت کرده و از پوسیدگی جلوگیری کند. این روش معمولاً در فواصل 6 ماهه توسط دندانپزشک انجام می‌شود.
- فیشورسیلانت: سپر محافظ برای دندان‌های آسیاب
فیشورسیلانت یک لایه محافظ پلاستیکی است که روی شیارهای عمیق دندان‌های آسیاب دائمی زده می‌شود. این ماده، جلوی تجمع مواد غذایی و باکتری‌ها در شیارهای دندان را می‌گیرد و احتمال پوسیدگی را تا 80٪ کاهش می‌دهد.
نحوه صحیح مسواک زدن کودکان
از گاز استریل مرطوب یا مسواک انگشتی برای تمیز کردن لثه‌ها استفاده کنید.
از مسواک نرم کودکانه و مقدار کمی (به اندازه یک دانه برنج) خمیردندان فلورایددار استفاده شود.
مسواک زدن باید با کمک والدین انجام شود.
کودک می‌تواند کم‌کم خودش مسواک بزند ولی زیر نظر والدین.
مقدار خمیردندان می‌تواند به اندازه نخود افزایش یابد.
نقش رژیم غذایی در سلامت دندان کودک
تغذیه سالم در دوران کودکی به سلامت دهان و دندان کمک زیادی می‌کند. برای مثال:
✅ مفید:
- لبنیات مثل شیر و پنیر (سرشار از کلسیم)
- میوه‌ها و سبزیجات تازه (افزایش ترشح بزاق)
- مغزها
❌ مضر:
- نوشیدنی‌های شیرین و گازدار
- شکلات‌ها و آب‌نبات چسبناک
- چیپس و پفک (چسبنده و نشاسته‌ای)
رفتارهای منفی مؤثر بر سلامت دندان کودکان
برخی عادات غلط باعث مشکلات ساختاری یا دندانی می‌شوند، مثل:
مکیدن انگشت شست:
اگر پس از 4 سالگی ادامه داشته باشد، ممکن است باعث عقب‌رفتگی فک بالا یا باز ماندن دهان شود.
نوشیدن شبانه شیر:
مخصوصاً در سنین بالاتر، ماندن شیر در دهان کودک می‌تواند باعث پوسیدگی دندان‌های جلویی شود (پوسیدگی شیری یا Nursing Caries).
استفاده طولانی از پستانک یا شیشه شیر: فشار مداوم می‌تواند آرایش طبیعی دندان‌ها را تغییر دهد.
- ارتودنسی پیشگیرانه در کودکان
برخی کودکان نیاز به ارتودنسی زودهنگام دارند تا مشکلات فکی یا دندانی را در مراحل اولیه درمان کنند. این نوع ارتودنسی معمولاً از 7 سالگی قابل بررسی است. اهداف آن شامل:
- اصلاح مشکلات فکی در حال رشد
- هدایت درست دندان‌های دائمی
- جلوگیری از نیاز به درمان‌های پرهزینه در آینده
تفاوت دندانپزشک عمومی با دندانپزشک اطفال
دندانپزشک اطفال (پدودنتیست) علاوه بر تحصیلات دندانپزشکی عمومی، 2 تا 3 سال آموزش تخصصی در حوزه کودکان گذرانده است. این آموزش‌ها شامل:
- روان‌شناسی کودک
- روش‌های رفتاری کنترل ترس کودک
درمان‌های تخصصی کودکان با نیازهای ویژه
کودکان مضطرب یا ترسیده؛ چه باید کرد؟
- برخی کودکان به شدت از محیط دندانپزشکی می‌ترسند. راهکارهای کاهش اضطراب کودک شامل:
- استفاده از واژگان مثبت (نگویید «درد نداره»، بلکه بگویید «دکتر مهربونه»)
- استفاده از کتاب و انیمیشن‌های آموزشی قبل از ویزیت
انتخاب کلینیک مخصوص کودکان با محیط رنگارنگ و تیم حرفه‌ای
در صورت اضطراب شدید، رفتاردرمانی، استفاده از گاز خنده (نایتروس اکسید) یا حتی درمان تحت بیهوشی عمومی گزینه‌هایی هستند که دندانپزشک متخصص می‌تواند بررسی کند.
برخی کودکان با شرایط خاص مثل اوتیسم، فلج مغزی یا سندروم داون، نیاز به مراقبت‌های ویژه‌تری دارند. در این موارد، انتخاب دندانپزشک اطفال مجرب در برخورد با این کودکان بسیار حیاتی است.
سلامت دهان و دندان از کودکی آغاز می‌شود. با انتخاب یک دندانپزشک اطفال مجرب، آموزش اصول بهداشت دهان، تغذیه صحیح، و معاینات منظم می‌توانید از بسیاری از مشکلات آینده جلوگیری کنید. کودکان شاد با لبخند سالم، آینده‌ای درخشان‌تر خواهند داشت.
کلینیک دندانپزشکی تخصصی قلهک با همکاری جمعی از متخصصان بنام و اعضای هیئت علمی دانشگاه های معتبر کشور تأسیس گردیده است.
این مجموعه مأموریت خود را همراهی با سایر مراکز دندانپزشکی برای ارایه خدمات تکمیلی دندانپزشکی از جمله خدمات تخصصی در تمامی رشته ها از جمله دندانپزشکی اطفال و نیز خدمات تحت بیهوشی قرارداده است.
بهره مندی از دانش علمی و تجربه بالای موسسین و متخصصان این کلینیک، همچنین امکانات و تجهیزات بروز و کارآمد از جمله ویژگی های منحصر به فرد کلینیک قلهک است.
این مجموعه در تهران یکی از مراکز تخصصی دندان می باشد که دارای دندانپزشکان متخصص است و این برای کسانی که به دنبال خدمات دندانپزشکی در کنار دندانپزشک با تجربه هستند فرصت مناسبی است تا از خدمات این مجموعه بهره مند شوید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
تهران-خیابان شریعتی-روبروی مترو قلهک بن بست اختصاصی -پلاک 1-طبقه اول
26640905 - 26640907 - 26640957
https://clinicgholhak.com/